|
Dragan Vujović
Saopštenje
o radu Nacionalne radionice PULMAN za Crnu Goru, održane 23. 11. 2002. u JU
Gradska biblioteka i čitaonica Herceg-Novi
23. novembra 2002. godine u čitaonici Gradske biblioteke u Herceg-Novom, održana
je Nacionalna radionica PULMAN projekta za Crnu Goru sa nazivom "Nove tehnologije
u bibliotekama". Pored stranih gostiju, menadžera projekta, Roba Dejvisa iz Londona
i koordinatora za Sloveniju i balkanske zemlje, Brede Karun, radionici su prisustvovali
predstavnici naših najznačajnijih narodnih biblioteka, zamjenik direktora Centralne
narodne biblioteke Crne Gore "Đurđe Crnojević", predsjednik Udruženja bibliotekara
Crne Gore, direktor Univerzitetske biblioteke, kao i predstavnici arhivske i
muzeološke struke. Pod pomalo nezgrapnim radnim nazivom ovog međunarodnog skupa,
krije se u suštini veoma zanimljiva ideja o profesionalnoj saradnji na polju razvijanja
usluga javnih ustanova Evrope (a time i naših ustanova, htjeli mi to ili ne)
u nastupajućoj digitalnoj eri.
Šta je to PULMAN?
Prije nego što odgovorimo na ovo pitanje, moramo sebi u ovom momentu postaviti
još jedno veoma važno pitanje. Šta je to (za nas) Evropa?
Bez obzira na to šta bismo mi ili ne bismo željeli da Evropa (za nas) bude, ona jeste prije svega proizvod određene realne potrebe i jedne prethodne, široko sprovedene, a bez ikakve prinude prihvaćene, političke konvencije iliti društvenog (dogovora) ugovora o neophodnosti zajedničkog ukupnog života (ekonomskog, političkog, kulturnog) i saradnje na starom kontinentu. Politički, Evropa postoji već od momenta uspostavljanja svojih političkih tijela - Evropske zajednice i izvršnog organa te zajednice: Evropske komisije. Politički, Evropa već dosta uspješno i efikasno i funkcioniše, zahvaljujući zajedničkim i konsenzusom usvojenim političkim mehanizmima, a ponešto od tog funkcionisanja direktno osjećamo i mi (Povelja). Ekonomski takođe, sa manje ili više uspješnosti ili problema. I za jednu i za drugu oblast Evropa ima svoje relativno uspješne izvršne organe i na tom planu se stvari odvijaju redovnim putevima.
Kulturno (osim globalno), Evropa ne funkcioniše ili ne čini to efikasno i ne jednako delotvorno, i ne sa jednako sluha za sve zemlje članice, a još manje za pridružene članice ili za zemlje kandidate za prijem. Drugim riječima, za područje kulture, Evropa nema, ili još nema, razvijenu egzekutivu, pogotovo ne onu vrstu izvršne moći, koja bi zadovoljavala sve najšire potrebe evropskih zemalja (potrebe svih zainteresovanih zemalja, od kojih bi autorovih redova volio da i ovu našu makar ZAINTERESUJE). I ona, Evropa, veoma je svjesna ovog svog nedostatka. Zbog toga čini sve da se taj nedostatak makar premosti, dok ne bude uspostavljena puna evropska djelotvornost i u ovom sektoru. Iz izlaganja našeg gosta iz Londona, Roberta Dejvisa, rukovodioca PULMAN projekta, direktno smo saznali (a trebalo je biti u toku i to saznati i ranije) da je Evropska zajednica za sektor kulture izdvojila preko šezdeset milijardi eura, od čega čitavih osamnaest miliona eura samo za sprovođenje istraživačkih projekata u oblasti društvenih djelatnosti i poboljšanja usluga javnih ustanova kulture. Za ovaj novac, konkuriše se na osnovu najširih međunarodnih (evropskih) projekata iz oblasti kulture, u nedostatku, kako smo već napomenuli, evropski razvijene, povezane i efikasne mreže javnih ustanova kulture, koje bi imale svoje redovne aktivnosti i bile redovno, na osnovu godišnjih planova rada, i godišnjih finansijskih zahtjeva, finansirane od strane Evropske komisije za tu svoju aktivnost.
Dakle, PULMAN projekat (Public Libraries Advanced Netnjork of Exellence), vrhunska mreža standarda za rad javnih biblioteka, jeste jedan od gore opisanih i na konkursu Komisije prihvaćenih projekata za javne, mi kažemo, NARODNE biblioteke. On se svojim programom kandidovao kod Evropske komisije za već postojeća sredstva koja se vode za istraživački projekat IST (Information Society Technologies - tehnologije informacionog društva) i dobio dio od tih sredstava predviđenih za problematiku uvođenja novih digitalnih tehnologija u javne ustanove kulture i unapređenje rada javnih ustanova kulture u novonastalim uslovima društvene demokratizacije i tehnološke digitalizacije.
Šta je PULMAN uradio i da li je zaslužio i opravdao povjerenje i novac koji mu je od strane Evropske zajednice dodijeljen, nije nama da sudimo. O tome svoj sud donose nadležni evropski komesari, koji su svakako efikasniji i transparentniji od naših političkih komesara. Međutim, koordinator ovog projekta za Crnu Goru, skupa sa koordinatorima svih evropskih zemalja, pridruženih i zemalja kandidata za prijem, skupa sa kolegama iz zemalja bivše Jugoslavije uključujući i koleginicu iz Srbije, mišljenja je da je na planu definisanja dnevnog reda za proces uvođenja digitalizacije u javne biblioteke, zahvaljujući upravo PULMAN projektu, urađeno mnogo!
A evo šta.
Slijedeći političku (opet) inicijativu sa savjetovanja u Lisabonu 2000. godine, kada su evropski lideri odredili da treba stvoriti E(elektronsku)-Evropu, i napraviti interaktivnu Internet mrežu, PULMAN je najprije skicirao raspored budućih aktivnosti na uvođenju digitalnih tehnologija u tradicionalne usluge evropskih javnih ustanova kulture: narodnih biblioteka, arhiva i muzeja, vodeći računa o specifičnostima ovih ustanova. Jedna od osnovnih akcija javnih biblioteka bilo je stvaranje lako pristupačnih javnih punktova za slobodan pristup Internetu (PIAP - Public Internet Access Points) u svojim prostorijama i uspostavljanje javnih multimedijalnih tele-centara u kojima će se nuditi slobodan pristup u cilju usavršavanja i E(elektronskog)-rada. Dalje, poslije sastanka Evropskog savjeta u Barceloni, marta 2002, predsjednici vlada 15 zemalja članica EU ponovo su insistirali na sprovođenju evropskog plana za uspostavljanje društva sa slobodnim protokom informacija (European Information Society Agenda). Akcioni plan E-Evrope 2005 detaljno je predstavljen na Evropskom savjetu u Sevilji, juna mjeseca 2002, i on predviđa da se čvršći obrisi interaktivne E-Evrope realizuju do kraja 2005. godine.
PULMAN je, znači, konkretna aktivnost na realizaciji generalne strategije Evropske zajednice da razvije informacionu politiku na svim nivoima društva prvenstveno u korist svih javnih institucija, svih građana i radnika. Politička ideja o evropskom zajedništvu putem konkretnih programa i inicijativa dobija na taj način priliku da se realizuje i na nivou kulture, i to najprije u sektoru javnih usluga. Radi se o sprovođenju u praksu ideje o E(elektronskoj)-Evropi, E-upravi (vladi), E-usavršavanju, E(elektronskom) permanentnom učenju itd. Nastavljajući se na početni politički impuls, krenula je, znači i konkretna akcija digitalnog opismenjavanja kontinenta i implementacija novih informacionih tehnologija i njihova upotreba u odgovarajućim sektorima, od kojih nas u prvom redu zanima sektor javnih (narodnih) biblioteka. Biblioteke, sa svoje strane, dobile su zadatak da promovišu početne političke ideje ove generalne evropske strategije i iznalaze praktična rješenja u svom domenu. Prva od tih rješenja u nadolazećoj digitalnoj eri jesu: omogućavanje otvorenog pristupa ON LINE kulturi putem pomenutih lako pristupačnih Internet punktova, slobodan pristup knjizi i izvoru informacije, permanentnom elektronskom učenju, procesima asocijacije, digitalnom usavršavanju - te, na kraju, kao kruna cjelokupnog prethodno apsolviranog procesa - mogućnost učešća u elektronskom upravljanju Evropom. Ako, za čas, bacimo pogled na stanje stvari u našoj zemlji, i odmjerimo da li je trebalo da se angažujemo oko PULMAN projekta, ili nije videćemo da prije toga kod nas nije mnogo učinjeno u ovoj oblasti ni zvanično ni nezvanično. Za javne ustanove kulture od najšire važnosti, uključujući naravno i biblioteke, prisutna svijest o potrebi uvođenja novih tehnologija stvorila je dodatno nelagodno osjećanje od saznanja da kod nas ni tehničke pretpostavke za uvođenje i upotrebu digitalnih tehnologija nisu dovedene na adekvatan upotrebni nivo. Mi još uvijek bijemo bitku da obezbijedimo tehničke i finansijske uslove za primjenu nove informativne tehnologije, a očekuju nas krupni problemi i na polju osavremenjavanja znanja i sposobnosti postojećih profesionalnih struktura u svim oblastima i, opet, naročito u oblasti bibliotečke djelatnosti.
No, za utjehu nam za sada može biti činjenica da ni mnoge razvijenije (i sa manje problema) evropske zemlje još nemaju usvojene nacionalne strategije, razrađene u skladu sa zajedničkim evropskim dokumentima, kojim bi bila ustanovljena nova uloga javnih biblioteka u elektronskom okruženju.
PULMAN projekat, dakle može da služi, i nekim zemljama je i poslužio, kao zamjena za ovu vrstu nacionalnih strategija. Njegov prvenstveni smisao je u tome da istakne javne biblioteke i - što je još značajnije, njihove lokalne partnerske ustanove kulture i njihove osnivače - kao idealne institucije za promovisanje evropske svesti i saradnje. Ove organizacije (biblioteke, arhivi, muzeji) moraće, bez sumnje, da reorganizuju svoje usluge i svoju institucionalnu osnovu za vrijeme koje dolazi.
Od kako je krenuo sa radom, maja mjeseca 2001, PULMAN je već izmijenio opštu klimu za uvođenje novih servisa javnih biblioteka u Evropi, definišući šta je specifično potrebno da bi se postiglo novo digitalno okruženje u bibliotekama. To je:
- sastavljanje i publikovanje digitalnih smjernica (Digital Guidelines Manual), koje pokrivaju sve aspekte novih usluga javnih biblioteka u digitalnom dobu,
- pripremanje konferencija u cilju postizanja konsenzusa za promovisanje najšire saradnje na prikupljanju informacija za novu ulogu javnih ustanova kulture,
- postizanje evropske svijesti o neophodnosti saradnje i dijaloga na svim poljima, tako što bi se identifikovale ključne nacionalne ličnosti, lobisti i posrednici sposobni da organizuju međusektorska savjetovanja nacionalnih javnih ustanova kulture,
- organizovanje završne političke konferencije u Portugalu, početkom 2003, koja će biti usmjerena na donosioce političkih odluka, na stručna lica i na nacionalne predstavnike javnih biblioteka, arhiva i muzeja,
- publikovanje zajedničkog političkog manifesta ili deklaracije, zamišljenog tako da brže pokrene faze buduće saradnje i inovacija na polju boljeg organizovanja javnih ustanova kulture,
- promovisanje međunarodne saradnje i širenje PULMAN projekta na ostale delove svijeta,
- organizovanje nacionalnih radionica (ovo je bila jedna od takvih) sa temama o inovativnim praksama i promovisanju Smjernica,
- (elektronsko) publikovanje i ažuriranje Registra permanentnog učenja (usavršavanja) (Distance Learning), kako bi se mogao ponuditi moderniji pristup visokokvalitetnom edukativnom elektronskom materijalu onim ljudima iz struke koji rade u lokalnim ustanovama kulture.
Glavna aktivnost u ovom momentu vodi se na prevođenju i komentarisanju Digitalnih smjernica čija je svrha da detaljno opišu sve radnje neophodne da bi se pristupilo prelasku sa novih strategija na nove vrste usluga koje će javne biblioteke morati da uzmu na sebe u novom dobu.
Da bi se stekao utisak o veličini poduhvata i načinu transformacije starog sistema usluga, navešćemo ponaosob na šta se Smjernice odnose:
Prvi dio: smjernice socijalne politike
- Društvena uključenost
- Učešće građana u novim vidovima samouprave
- Pristup i usluge za osobe sa posebnim tjelesnim i čulnim potrebama
- Usluge javnih biblioteka za decu i škole
- Usluge javnih biblioteka na stimulisanju obrazovanja odraslih
- Podrška preduzetništvu i privredi
- Pristup različitim kulturnim sadržajima
- Pristup muzici i neknjižnoj građi
Drugi dio: Smjernice za upravljanje
- Evaluacija rada i sredstava vrednovanja
- Finansiranje i finansijske mogućnosti
- Saradnja i partnerstvo
- Javni interes u pristupu materijalima zaštićenim autorskim pravima
- Tretiranje pravnih pitanja u tehničkom okruženju
Treći dio: Tehničke smjernice
- Digitalizacija
- Razvoj integrisanih bibliotečkih sistema
- Dostava multimedijalnih digitalnih usluga
- Kanali isporuke
- Opis, pronalaženje i pretraživanje izvora informacija
- Usluge po mjeri čitalaca i interakcija i participacija građana
- Tehnička rješenja za pitanja višejezičnosti.
Do vremena koliko mu je još ostalo, do maja 2003. godine PULMAN bi trebalo da postavi opšte smjernice za rad nove generacije lokalnih javnih ustanova kulture, dajući na taj način vrlo važan doprinos opštem stremljenju E-Evropi, postavljajući na evropsku scenu jedan novi tip javne biblioteke: virtualne ili digitalne biblioteke.
Od momenta prvog kontakta naše Gradske biblioteke i čitaonice Herceg-Novi sa idejom o PULMAN projektu, koja nam je proslijeđena septembra mjeseca 2001. godine od strane tadašnjeg predsjednika Udruženja bibliotekara Crne Gore, gospođe Bosiljke Cicmil, do prve reakcije na predlog da mi budemo ustanova koja će predstavljati Crnu Goru u ovom međunarodnom projektu, prošlo je poprilično vremena i peripetija. No, ovom prilikom da skratimo, Gradska biblioteka i čitaonica Herceg-Novi obezbijedila je neophodne uslove i radnu snagu, ipak smo postali stalni član PULMAN XT, programa proširenog na zemlje jugoistočne Evrope. Time nam se pružila mogućnost da naknadno uzmemo učešća u prethodno pomenutim akcijama originalnog programa, od kojih ovom prilikom ističemo poziv na studijske boravke za 3-4 predstavnika narodnih biblioteka Crne Gore u evropskim bibliotečkim centrima, koji služe kao paradigma modernog bibliotekarstva. Do završetka finansijskog perioda Evropske komisije za PULMAN projekat, do maja 2003, kada se očekuje da će se naći način da se on nastavi, autoru ovog prikaza i koordinatoru projekta za Crnu Goru ostala je obaveza da izveštava o rezultatima promocije Smjernica na nacionalnom nivou, da posreduje u pronalaženju najeminentnijeg predstavnika naše političke elite za završnu konferenciju u Portugalu na proljeće 2003. i da bude od pomoći pri odražvanju započetih međunarodnih kontakata nacionalnih bibliotečkih ustanova i asocijacija Crne Gore sa odgovarajućim ustanovama i asocijacijama Evrope. Za dalje upoznavanje sa tekućim inicijativama Evropske zajednice koje se tiču sektora bibliotečke djelatnosti, preporučujem sljedeće Internet adrese:
//
Zemlja / Povijest
/ Ljudi / Duhovnost
/ Umjetnost //
[ Promjena pisma |
Pretraživanje | Mapa Projekta | Kontakt
| Pomoć ]
©
2001-2003. "Projekat
Rastko - Biblioteka srpske kulture na Internetu"; Tehnologije,
izdavaštvo i agencija "Janus"; kao i nosioci pojedinačnih
autorskih prava. Nijedan
dio ovog sajta ne smije se umnožavati ili prenositi bez prethodne
saglasnosti. Za zahtjeve kliknite ovdje.
|
